|
Personal
Summary and Reflection
วิชา 219 730 แนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาหลักสูตร วันที่ 23 สิงหาคม 2551
นางสาวศุภธิดา
ศรีพงษ์วิวัฒน์
รหัสประจำตัว 517050028-3
สาขาวิชาหลักสูตรและการเรียนการสอน
ระดับปริญญาเอก โครงการพิเศษ
|
1. Understanding
การนำหลักสูตรไปใช้
การนำหลักสูตรไปใช้
เป็นขั้นตอนที่สำคัญยิ่งในการพัฒนาหลักสูตร เพราะเป็นการนำอุดมการณ์ จุดหมายของหลักสูตร
เนื้อหาวิชาและประสบการณ์การเรียนรู้ที่คัดสรรอย่างดีแล้วไปสู่ผู้เรียน หลังจากได้ร่างหลักสูตรเสร็จเรียบร้อยและนำหลักสูตรไปใช้เป็นแนวทางในการจัดการเรียนการสอน
McNeil (1981 : 80 – 81 อ้างถึงในสงัด อุทรานันท์ ,
2528 : 259 – 260) ได้จำแนกประเภทของหลักสูตรโดยพิจารณาจากตั้งแต่เริ่มร่างหลักสูตรจนถึงระดับสุดท้ายเป็น
1.
หลักสูตรระดับอุดมการณ์ (Ideal
Curriculum) หมายถึงหลักสูตรในทัศนะของคณะกรรมการผู้ยกร่างหลักสูตร
ซึ่งผู้ร่างหลักสูตรจะพยายามถ่ายทอดความคิดของตนเองไปสู่หลักสูตรที่ร่าง
เพื่อให้ผู้เรียนมีคุณลักษณะเป็นไปตามที่ผู้ร่างหลักสูตรต้องการ
2.
หลักสูตรระดับเอกสาร (Formal
Curriculum) หมายถึงหลักสูตรที่ประกาศใช้อย่างเป็นทางการ
ซึ่งรวมถึงเอกสารหลักสูตร คู่มือครู ตำราต่างๆ สิ่งต่างๆ
เหล่านนี้จะกล่าวถึงสิ่งที่จะนำไปสอนนักเรียน
3.
หลักสูตรระดับการรับรู้ (Perceived
Curriculum) หมายถึงหลักสูตรในสายตาของครูผู้ใช้หลักสูตร
เป็นระดับของการนำหลักสูตรไปใช้
ถ้าครูผู้ใช้หลักสูตรมีความเข้าใจในเจตนารมณ์ของผู้ร่างหลักสูตร จำสามารถนำหลักสูตรไปใช้ตรงตามอุดมการณ์ของ ผู้ร่างหลักสูตร
4.
หลักสูตรระดับปฏิบัติการ (Operational
Curriculum) หมายถึงหลักสูตรที่ครูนำไปใช้สอนจริงในห้องเรียน
เป็นหลักสูตรที่นำไปใช้ในสถานการณ์จริง
5.
หลักสูตรระดับประสบการณ์ (Experiental
Curriculum) หมายถึงสิ่งที่ผู้เรียนได้รับจากหลักสูตรโดยตรง ผู้เรียนมีความรู้
ความสามารถรับรู้ได้เท่าใดก็ถือว่าเป็นประสบการณ์ที่ได้จากหลักสูตรนั้นๆ โดยตรง
ผู้เรียนแต่ละคนอาจจะรับรู้หลักสูตรเดียวกันโดยครูคนเดียวกัน
ในเวลาเดียวกันได้แตกต่างกัน ประสบการณ์ที่เด็กได้รับจริงถือว่าเป็นจุดหมายปลายทางของหลักสูตร
สงัด อุทรานันท์ (2528
: 261) ได้จำแนกผู้ใช้หลักสูตรออกเป็น 2 ระดับ
ได้แก่
1.
หน่วยงานส่วนกลาง
เป็นหน่วยงานหรือคณะบุคคลที่ทำหน้าที่พัฒนาหลักสูตรเพื่อให้หน่วยงานในระดับท้องถิ่นนำไปใช้
2.
หน่วยงานส่วนท้องถิ่น
หมายถึง หน่วยงานที่นำหลักสูตรที่สร้างขึ้นไปสู่การเรียนการสอน
การนำหลักสูตรไปใช้เป็นขั้นตอนที่นำหลักสูตรไปสู่การปฏิบัติเป็นงานที่มีขอบเขตกว้างขวาง
ซึ่งสามารถสรุปความหมายของการนำไปหลักสูตรไปใช้ คือ
การนำหลักสูตรไปใช้ หมายถึง
การดำเนินงานและกิจกรรมต่าง ๆ ในอันที่จะทำให้หลักสูตรที่สร้างขึ้นดำเนินไปสู่การปฏิบัติเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย นับแต่การเตรียมบุคลากร อาคารสถานที่
วัสดุอุปกรณ์ สภาพแวดล้อม และการจัดการเรียนการสอนในโรงเรียน
การนำหลักสูตรไปใช้เป็นงานหรือกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับบุคคลหลายฝ่าย นับแต่ผู้บริหารระดับกระทรวง กรม
กอง ผู้บริหารระดับโรงเรียน ครูผู้สอน
ศึกษานิเทศก์ และบุคคลอื่น ๆ
ขอบเขตและงานของการนำหลักสูตรไปใช้เป็นงานที่มีขอบเขตกว้างขวาง
เพราะฉะนั้นการนำหลักสูตรไปใช้จึงเป็นสิ่งที่ต้องอย่างรอบคอบและระมัดระวัง
โดยสามารถสรุปขั้นตอนของการนำหลักสูตรไปใช้ได้ดังนี้
1.
ขั้นการเตรียมการใช้หลักสูตร
2.
ขั้นดำเนินการใช้หลักสูตร
3. ขั้นติดตามและประเมินผลการใช้หลักสูตร
การเตรียมการใช้หลักสูตร
การนำหลักสูตรที่สร้างขึ้นไปใช้นับว่าเป็นการนำนวัตกรรมใหม่ๆ
ไปใช้ จึงมีความจำเป็นต้องมั่นใจได้ว่า
สิ่งที่จะนำไปใช้ต้องมีความพร้อมและสมบูรณ์เพียงพอ สามารถทำได้ดังนี้
1. การประเมินหลักสูตรแม่บทก่อนนำไปใช้/การตรวจสอบลักษณะหลักสูตรเพื่อดูความชัดเจนของหลักสูตร
ผู้ประเมินต้องทบทวนองค์ประกอบของหลักสูตรทั้งหมดตั้งแต่ จุดหมาย จุดประสงค์
รูปแบบ โครงร้าง เนื้อหา ยุทธศาสตร์การเรียนการสอน อุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้
สื่อการเรียนการสอน การวัดผลประเมินผล
โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อพิจารณาว่าองค์ประกอบเหล่านั้นเหมาะสมกับสภาพหรือความต้องการของท้องถิ่นที่จะนำหลักสูตรไปใช้หรือไม่
ในการตรวจสอบองค์ประกอบของหลักสูตรผู้ประเมินควรมีการศึกษาข้อมูลจากเอกสารพัฒนาหลักสูตรที่ผู้ทำหลักสูตรจัดทำขึ้นเช่นรายงานการประชุม
บทความเอกสาร รายงานการประเมิน ฯลฯ
หรืออาจศึกษาหลักสูตรของประเทศใกล้เคียงเพื่อเป็นข้อเปรียบเทียบ
2. การประเมินผลความพร้อมของผู้เรียน
ผู้สอนและชุมชน จุดประสงค์ของการประเมินเพื่อทราบข้อมูลของผู้นำหลักสูตรไปใช้และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องมีความพร้อมและเต็มใจที่จะรับ
วิธีการประเมินอาจใช้การสนทนา การสัมภาษณ์ ใช้แบบสอบถาม การทดสอบ
-
ความพร้อมผู้เรียนอาจตรวจสอบจากผลการเรียน การสนทนา สัมภาษณ์ การทดสอบ
-
ความพร้อมของครู พิจารณาจากพื้นฐานความรู้ ประสบการณ์การปฏิบัติการสอนของครู
-
ความพร้อมของโรงเรียน เช่นระบบบริหาร วิธีการจัดการเรียนการสอน วัสดุ
อุปกรณ์
-
ความพร้อมของผู้ปกครอง ชุมชน เช่นความพึงพอใจของผู้ปกครอง ชุมชนต่อโรงเรียน
การยอมรับของชุมชนต่อหลักสูตร
3. การประชาสัมพันธ์หลักสูตร
การเปลี่ยนแปลงหลักสูตรย่อมส่งผลกระทบต่อผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งผู้บริหารการศึกษา
ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่ ศึกษานิเทศก์ ผู้อำนวยการโรงเรียน ครู นักเรียน
ผู้ปกครอง ชุมชน เนื่องจากการหลักสูตรไม่ได้เกี่ยวข้องกับการเรียนการสอนในห้อง
เรียนเท่านั้น
แต่ยังเกี่ยวข้องกับวัสดุอุปกรณ์ เครื่องมือเครื่องใช้
อาคารสถานที่ งบประมาณ
จึงจำเป็นที่ต้องแจ้งข้อมูลให้บุคคลที่เกี่ยวข้องทราบ
โดยการประชาสัมพันธ์ควรเริ่มตั้งแต่ที่มีแผนที่จะปรับปรุงหลักสูตร
และประชาสัมพันธ์ต่อเนื่องเป็นระยะๆ จนถึงเมื่อมีการใช้หลักสูตรจริง
รูปแบบการประชาสัมพันธ์หลักสูตรได้แก่ การใช้เอกสารสิ่งพิมพ์
การประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อมวลชนเช่นวิทยุ โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ ฯลฯ
4. การเตรียมบุคลากร
บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับการใช้หลักสูตรได้แก่
4.1 การเตรียมครูผู้สอน
ครูผู้สอนถือว่าเป็นผู้มีความสำคัญเนื่องจากเป็นผู้นำเอาหลักสูตรไปใช้ในห้องเรียน
โดยต้องเตรียมครูให้มีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักสูตร ทักษะการใช้หลักสูตร
เจตคติที่มีต่อหลักสูตร จุดหมายหลักการของหลักสูตร โครงสร้างและเนื้อหาของหลักสูตร
ทักษะเกี่ยวกับยุทธศาสตร์การสอน การปกครองชั้นเรียน การประเมินผลการเรียนรู้
โดยสิ่งที่สำคัญคือทักษะในการสอนของครู
โดยครูต้องทราบทักษะที่จำเป็นในการสอนและสามารถพัฒนาทักษะที่จำเป็นในการสอน
4.2 การเตรียมศึกษานิเทศก์และนักแนะแนวการศึกษา
ซึ่งบุคคลทั้ง 2 กลุ่มนี้ถือว่าเป็นผู้ให้คำแนะนำครูและบุคลากรในสถานศึกษา
โดยศึกษานิเทศก์และนักแนะแนวการศึกษาต้องทราบนโยบาย จุดมุ่งหมายของการศึกษา
จุดมุ่งหมายของหลักสูตรตลอดจนองค์ประกอบต่างๆที่เกี่ยวข้องและต้องสามารถวิเคราะห์ได้ว่าสิ่งต่างๆเหล่านี้จะมีผลต่อการนิเทศและการแนะแนวอย่างไร
จะปรับปรุงแผนการดำเนินงานอย่างไร
4.3 การเตรียมผู้บริหาร ซึ่งหมายถึง ผู้บริหารทุกระดับ
โดยเฉพาะผู้บริหารโรงเรียนจะต้องรับทราบนโยบายเป็นอย่างดี
และจะต้องสำรวจให้ทราบถึงสภาพและปัญหาของโรงเรียนและสถานศึกษาในความดูแลของตน เพื่อจะได้ดำเนินการแก้ไขได้ถูกต้อง ผู้บริหารโรงเรียน จะเป็นผู้ที่คอยควบคุมกำกับแนะนำ และส่งเสริมครูให้ทำหน้าที่อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ
5. การเตรียมวัสดุ อุปกรณ์
สื่อการเรียนการสอน
เครื่องมือเครื่องใช้ อาคารสถานที่ หลักสูตรใหม่ย่อมต้องการสิ่งใหม่ ๆ
หลายอย่าง
ดังนั้นจะต้องมีการจัดหาไว้ให้พร้อมถ้าจำเป็นต้องมีการปรับปรุงอาคารสถานที่ก็จะต้องมีการวางแผน และดำเนินการ
6. การเตรียมระบบบริหารสถานศึกษา
ระบบบริหารตลอดจนระเบียบข้อบังคับของโรงเรียนหรือสถานศึกษาที่มีใช้อยู่นั้น ควรจะมีส่วนช่วยให้หลักสูตรมีความคล่องตัว ถ้าไม่คล่องตัวมีอะไรติดขัดก็ควรแก้ไขเสีย
7. การเตรียมงบประมาณ ค่าใช้จ่าย
ควรมีการวางแผนการใช้งบประมาณอย่างรอบคอบและใช้หลักวิชา ควรใช้เงินให้มีประโยชน์สูงสุด ประหยัด
และมีประสิทธิภาพ
8. การเตรียมชุมชนและสังคม
เมื่อนำหลักสูตรมาใช้ทางโรงเรียนจะต้องร่วมมือกับชุมชนในโครงการต่าง ๆ
ดังนั้นการได้รับความร่วมมือกับชุมชนจึงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
ดังนั้นจึงควรมีการประชาสัมพันธ์ได้รับทราบเกี่ยวกับแนวทางปฏิบัติของหลักสูตร
การวางแผนนำหลักสูตรใหม่เข้าแทนที่หลักสูตรเดิม มีหลักสำคัญที่ต้องคำนึงถึงอยู่ 3 ประการคือ
1.
การดำเนินการเปลี่ยนแปลงต้องให้เสร็จเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้
2.
ต้องให้ผู้ที่เรียนหลักสูตรเดิมได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงน้อยที่สุด
3.
ต้องไม่เป็นอุปสรรคต่อการบริหารงานทั้งหลักสูตรใหม่และหลักสูตรเดิม
จากประเด็นการนำหลักสูตรไปใช้ดังได้กล่าวมาแล้วทั้งหมด
สามารถสรุปเป็นหลักการสำคัญในการนำหลักสูตรไปใช้ได้ดังนี้
1. จะต้องมีการวางแผนและเตรียมการในการนำหลักสูตรไปใช้
ทั้งนี้บุคลากรผู้มีส่วนเกี่ยวข้องควรจะได้ศึกษาวิเคราะห์
ทำความเข้าใจหลักสูตรที่จะนำไปใช้ให้มีความเข้าใจตรงกันเพื่อ
ให้การปฏิบัติเป็นไปในทำนองเดียวกัน
และสอดคล้องต่อเนื่องกัน
2. จะต้องมีคณะบุคคลทั้งส่วนกลางและส่วนท้องถิ่นที่จะต้องทำหน้าที่ประสานงานกันเป็นอย่างดีในแต่ละขั้นตอนของการนำหลักสูตรไปใช้
3.
การนำหลักสูตรไปใช้จะต้องดำเนินการอย่างเป็นระบบ เป็นไปตามขั้นตอนที่วางแผนและเตรียมการไว้
4.
การนำหลักสูตรไปใช้จะต้องคำนึงถึงปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้การนำหลักสูตรไปใช้ประสบความสำเร็จได้ ปัจจัยต่างๆ เหล่านั้นก็คือ งบประมาณ
วัสดุอุปกรณ์ เอกสารหลักสูตรต่างๆ
ตลอดจนสถานที่ต่างๆ
ที่จะเป็นแหล่งให้ความรู้ประสบการณ์
สิ่งเหล่านี้จะต้องมีการจัดเตรียม
และพร้อมที่จะให้การสนับสนุน
5.
ครูจะต้องได้รับการพัฒนาอย่างเต็มที่และจริงจัง เริ่มตั้งแต่การอบรมให้ความรู้ ความเข้าใจทักษะ และเจตคติเกี่ยวกับการใช้หลักสูตรอย่างเข้มข้น การให้การสนับสนุนด้านปัจจัยต่าง ๆ แก่ครู
ได้แก่
การติดตามประเมินผลการปฏิบัติการสอนของครูอย่างเป็นระบบ และการพัฒนาตัวครูเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการสอน
6.
การนำหลักสูตรไปใช้
ควรจัดตั้งให้มีหน่วยงานที่มีผู้ชำนาญการพิเศษ เพื่อให้การสนับสนุนและพัฒนาครู โดยทำหน้าที่นิเทศ ติดตามผลการนำหลักสูตรไปใช้ และควรปฏิบัติงานร่วมกับครูอย่างใกล้ชิด
7.
หน่วยงานและบุคลากรในฝ่ายต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการนำหลักสูตรไปใช้ไม่ว่าจะเป็นส่วนกลางหรือส่วนท้องถิ่น
ต้องปฏิบัติงานในบทบาทหน้าที่ของตนเองอย่างเต็มที่และเต็มความสามารถในส่วนที่รับผิดชอบ
8. การนำหลักสูตรไปใช้สำหรับผู้ที่มีบทบาทเกี่ยวข้องทุกฝ่าย
ทุกหน่วยงานจะต้องมีการติดตามและประเมินผลเป็นระยะๆ เพื่อจะได้นำข้อมูลต่างๆ
มาประเมิน วิเคราะห์ เพื่อพัฒนา
ปรับปรุง
เปลี่ยนแปลงและการวางแนวทางในการนำหลักสูตรไปใช้ให้มีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น
2. Reflection
จากการศึกษาเรื่องของการเตรียมความพร้อมก่อนที่จะนำหลักสูตรไปใช้ ทำให้ได้ทราบว่าการนำหลักสูตรไปใช้เป็นงานที่เกี่ยวข้องกับบุคคลหลายฝ่ายตั้งแต่ระดับกระทรวงถึงสถานศึกษา
แต่ละฝ่ายมีความเกี่ยวข้องในแต่ละส่วนของการนำหลักสูตรไปใช้ เช่น
หน่วยงานส่วนกลาง
เกี่ยวข้องในด้านการบริหารและบริการ
หลักสูตรกับการนิเทศและติดตามผลการใช้หลักสูตร ผู้บริหารสถานศึกษาเกี่ยวข้องในด้านการบริหารและบริการหลักสูตร การจัดปัจจัยและสภาพแวดล้อมต่าง ๆ
ภายในสถานศึกษา ครูผู้สอน
เกี่ยวข้องในด้านการจัดการเรียนการสอนให้บรรลุจุดหมายของหลักสูตรในการนำหลักสูตรไปใช้ รวมถึงการประชาสัมพันธ์หลักสูตร และการเตรียมบุคลากรที่เกี่ยวข้อง ซึ่งจะเห็นได้ว่าในขั้นตอนนี้จะต้องได้รับความร่วมมือจากบุคคลที่เกี่ยวข้องหลาย
ๆ ฝ่าย และที่สำคัญที่สุดคือครูผู้สอน
บรรยากาศในห้องเรียน ผู้เรียนได้มีการอภิปรายร่วมกัน ทำให้มีความเข้าใจมากยิ่งขึ้น พร้อมทั้งได้แลกเปลี่ยนแนวคิด มุมมอง และประเด็นปัญหาจากประสบการณ์ของผู้เรียนแต่ละคน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น